Czy należy wykluczyć gluten ze swojej diety?

Idealnie miękka bułka, chrupka skórka świeżo wypieczonego bochenka chleba, puszysta drożdżówka… Te cuda sztuki piekarskiej i cukierniczej nie powstałyby bez glutenu. To właśnie dzięki temu białku chleby, bułki, ciastka, drożdżówki i wszelkie inne wypieki mają tak sprężystą strukturę i wprost rozpływają się w ustach. Ale czy gluten na pewno jest dobry dla Twojego zdrowia? Rozwiewamy wszelkie wątpliwości!

W ostatnich latach gluten stał się wrogiem publicznym numer jeden. Komu i dlaczego gluten szkodzi, kto powinien wyłączyć go ze swojej diety i czy zdrowe osoby również nie powinny go jeść? Poznaj odpowiedzi na te i inne pytania dotyczące nietolerancji glutenu i powiązanych z nim chorób.

Co to jest gluten?

Gluten to białko występujące w wielu zbożach. Najwięcej jest go w pszenicy, ale występuje też w ziarnach owsa, jęczmienia, żyta i orkiszu. Przez wieki ludzie w naszym kręgu cywilizacyjnym zajadali się pszenicą i innymi zbożami naturalnie zawierającymi gluten. Jak to możliwe, że oni żyli w dobrym zdrowiu, kiedy nam obecnie zabrania się nawet patrzeć w stronę półek z wypiekami? Otóż winne temu są liczne modyfikacje genetyczne, które przeprowadzono na ziarnach pszenicy, aby uodpornić ją na wszelkie klęski urodzaju. Dzięki temu uprawy pszenicy przetrwają wszystko, a przez co nasz układ pokarmowy nie radzi sobie z jej trawieniem. Dlatego też, inne zboża naturalnie zawierające gluten, takie jak wspominany owies, żyto czy jęczmień, nawet osobom nietolerującym glutenu nie szkodzą tak bardzo jak pszenica.

Gluten to białko, które występuje w wielu zbożach. Najwięcej jest go w pszenicy, ale znajduje się też w ziarnach owsa, jęczmienia, żyta i orkiszu. Przez wieki ludzie w naszym kręgu cywilizacyjnym zajadali się pszenicą i innymi zbożami. Jak to możliwe, że oni żyli w dobrym zdrowiu, a nam zabrania się nawet patrzeć w stronę półek z wypiekami?

Otóż winne są temu liczne modyfikacje genetyczne, którym poddano ziarna pszenicy, aby uodpornić ją na wszelkie klęski żywiołowe. Wskutek tego uprawy pszenicy przetrwają wszystko, ale nasz układ pokarmowy przestał sobie radzić z jej trawieniem. Dlatego też inne zboża naturalnie zawierające gluten, takie jak wspominane owies, żyto czy jęczmień, nie szkodzą tak bardzo jak pszenica nawet osobom z objawami nietolerancji glutenu.

Celiakia – jak się objawia?

Słyszysz gluten, myślisz celiakia. Rzeczywiście, to jedyna choroba autoimmunologiczna wywołana spożyciem glutenu, a lekarstwem na nią jest jego niejedzenie. Osoby borykające się z celiakią muszą bezwzględnie odstawić nie tylko produkty naturalnie zawierające gluten, ale też wszystkie inne nim zanieczyszczone. Dlatego zaleca się im spożywanie wyłącznie żywności certyfikowanej. Produkty bezpieczne dla osób chorych na celiakię są oznaczane charakterystycznym znakiem z przekreślonym kłosem.

Jakie są objawy celiakii? Najczęściej pojawiające się symptomy to: biegunki, zaparcia, utrata wagi, bóle podbrzusza, zmęczenie, niedożywienie czy problemy z prawidłowym rozwojem u dzieci. Ze względu na negatywny wpływ choroby na kondycję jelit borykające się z nią osoby mierzą się też z anemią, a często nawet z depresją.

U niektórych pacjentów pojawiają się także objawy skórne celiakii. To tzw. postać skórno-jelitowa, czyli choroba Duhringa. Jej najczęstsze oznaki to wykwity skórne i świąd, rzadziej dolegliwości jelitowe.

Jak zdiagnozować celiakię?

Nie jest to proste, głównie ze względu na mnogość jej objawów. Pierwszym sygnałem, który może wskazywać na celiakię, jest zanik kosmków jelitowych w jelicie cienkim. Po odstawieniu produktów zawierających gluten powinny się one samoistnie odbudować. Jedyną metodą diagnostyczną jest w tym wypadku biopsja – lekarz podczas badania na celiakię pobiera endoskopowo wycinek jelita pacjenta, który później jest badany laboratoryjnie.

Kolejnym krokiem w diagnozie jest badanie krwi na występowanie ewentualnych przeciwciał – najbardziej popularne to tTG i EmA. Jeśli mimo przeprowadzonych badań wciąż występują wątpliwości co do diagnozy, lekarz może zalecić też przeprowadzenie prowokacji na gluten – przez kilka miesięcy pacjentowi podaje się codziennie 10 g glutenu i monitoruje kondycję kosmków jelitowych. Pamiętaj, że ostateczną diagnozę lekarz może postawić dopiero, jeśli zarówno badanie krwi, jak i biopsja dały wynik pozytywny.

Alergia na gluten – objawy

Zauważyłeś u siebie katar, który zwykle kojarzysz z okresem wiosennym i unoszącymi się w powietrzu pyłkami roślin, chociaż za oknem nic nie wskazuje na to, by natura zaczynała się budzić do życia? Bardzo podobny objaw daje alergia na gluten. W wyniku reakcji alergicznej immunoglobuliny IgE uwalniają histaminę, która między innymi podrażnia śluzówkę nosa.

Jeśli masz alergię na gluten, po jego spożyciu możesz się spodziewać dwóch rodzajów reakcji alergicznej: natychmiastowej albo późnej. Natychmiastowa pojawia się nawet do minuty po pierwszym kęsie ulubionej bułki. Z kolei późna może się objawić dopiero po dwóch dniach. Mokry katar to tylko jeden z objawów alergii. Należą do nich również zmiany skórne, pokrzywka, skurcz oskrzeli, a nawet biegunka i wymioty.

Jak zdiagnozować alergię na gluten?

Diagnozę alergii na gluten możesz zacząć od ujemnych testów skórnych. Żeby ją potwierdzić, poproś lekarza o zlecenie badań na przeciwciała właściwe dla celiakii – nie występują one w organizmie osoby z alergią na gluten.

Możesz też zastosować domową metodę diagnostyki i na jakiś czas wyeliminować z diety gluten. Jeśli objawy ustąpią, prawdopodobnie masz alergię na gluten i może się okazać, że dieta bezglutenowa będzie dla Ciebie dobrym rozwiązaniem.

Nie wyobrażasz sobie porannej kawki bez maślanego croissanta, a obiadu bez pszennego makaronu? Boisz się, że na diecie bezglutenowej umrzesz z głodu? Ten problem możesz oddać w nasze ręce. Do przygotowywania posiłków z naszej diety Light LG&DF stosujemy produkty węglowodanowe, które są naturalnie bezglutenowe, np. kaszę gryczaną, jaglaną czy ryż, a także płatki owsiane i makarony z certyfikatem potwierdzającym brak glutenu. Zadbamy o Twoje jelita!

Jedzenie glutenu a jelita, czyli mechanizm autoimmunologiczny

Po przeczytaniu tych skomplikowanych wywodów na temat schorzeń związanych z glutenem możesz się zastanawiać, jak to się dzieje, że zwykłe, niepozorne białko potrafi siać w organizmie takie spustoszenie. Przybliżymy Ci więc mechanizm, który zachodzi w jelitach człowieka, który cierpi na nietolerancję glutenu albo alergię na gluten.

Najlepiej zbadaną proteiną w glutenie jest gliadyna. Okazuje się, że organizm człowieka nie jest w stanie rozłożyć jej na elementy wystarczająco małe, żeby mogły zostać wchłonięte w jelicie cienkim. Ściana jelita musi się rozszczelnić, żeby duże fragmenty gliadyny mogły się dostać do środka. Kiedy peptydy dostaną się do krwiobiegu, Twój układ odpornościowy może zacząć wytwarzać przeciwciała w reakcji autoimmunologicznej i zacząć atakować własne komórki. A tego przecież nie chcesz!

Czy gluten podrażnia jelita zdrowych osób?

U osób zdrowych jelito się uszczelnia, peptydy pozostają w jelicie cienkim i zostają wydalone, jeszcze zanim układ odpornościowy zdąży je zauważyć. Problem zaczyna się, gdy jelita się nie uszczelniają, co dzieje się u osób źle reagujących na gluten. Śluzówka jelita pozostaje nieszczelna tak długo, jak długo jesz gluten lub produkty o działaniu podobnym do niego. W ten sposób do krwiobiegu dostają się składniki, które nie powinny się w nim znaleźć.

Z tego wynika, że nawet jeśli jesteś zdrowy, jedzenie glutenu nie jest obojętne dla Twoich jelit. Gluten i białka do niego podobne zostają strawione i podrażniają śluzówkę jelit. Jeśli odczuwasz dolegliwości ze strony układu pokarmowego, spróbuj odstawić gluten na jakiś czas. Nasza dieta Light LG&DF pomoże Ci wytrwać w tym trudnym postanowieniu, a jelita odpoczną od drażniących je białek.

---

Gluten a tarczyca

Dlaczego przy chorobach tarczycy, takich jak hashimoto czy niedoczynność, każdy dietetyk proponuje odstawienie glutenu?

Wiele badań jasno pokazuje powiązanie między nietolerancją na gluten a chorobami autoimmunologicznymi tarczycy. Przemawiają za tym również doświadczenia pacjentów – okazuje się, że po wyeliminowaniu glutenu oraz innych produktów, które mogą niekorzystnie wpłynąć na nieszczelność jelit i działać prozapalnie, u wielu osób znacznie poprawiają się wyniki badań. 

Dlaczego tak się dzieje? Gliadyna i tarczyca mają podobną budowę molekularną, dlatego gdy gliadyna dostaje się do krwiobiegu i zaczyna być atakowana przez system odpornościowy, jest spora szansa, że Twój układ immunologiczny przypuści atak również na tarczycę. Jeśli masz problemy z tarczycą, pamiętaj o tym, że taka reakcja odpornościowa może być oddalona w czasie nawet o kilka miesięcy.

Nadwrażliwość na gluten

Załóżmy, że zauważyłeś u siebie wymienione wyżej objawy. Wprawiłeś więc w ruch całą machinę wizyt, skierowań, badań i analiz. I co? I nic! Badania nie wykazały ani alergii, ani celiakii, kosmki jelitowe są całe i zdrowe, a mimo to po każdym glutenowym posiłku odczuwasz przelewanie się w żołądku, a dodatkowo męczą Cię wzdęcia i biegunki.

W takiej sytuacji istnieje duże prawdopodobieństwo, że masz tzw. nieceliakalną nadwrażliwość na gluten. Niestety, obecnie nie ma żadnych testów immunologicznych ani klinicznych, które mogłyby zdiagnozować to schorzenie. Jedyne, co Ci pozostaje, to wyeliminowanie z diety glutenu i przeprowadzenie po pewnym czasie tzw. prowokacji. Jeśli dolegliwości wrócą, może się okazać, że najzdrowsza będzie dla Ciebie dieta bezglutenowa. 

Życie bez glutenu – i co dalej?

Pada diagnoza: gluten Ci szkodzi. Jak teraz żyć? Nie martw się – jeśli nie masz celiakii, glutenowy detoks powinieneś stosować tylko przez pewien czas, a nie do końca życia. Skonsultuj się z dietetykiem i zabierz się do pracy! Wiemy, że każdy dzień to duże wyzwanie – koleżanka przyniosła do pracy pyszne ciasto, a w weekend znajomi znowu wybierają się na pizzę i piwo, dlatego postaraj się, aby Twoja dieta była odpowiednio zbilansowana. Niedługo sam zobaczysz, że przestanie Ci brakować produktów zawierających gluten.

Jeśli boisz się, że sam nie dasz rady, nie masz czasu spędzać w kuchni kilku godzin tygodniowo albo boisz się, że zabraknie Ci weny przy gotowaniu dań bez glutenu – przekaż sprawy w nasze ręce. Skorzystaj z kalkulatora diet i zamów dietę Light LG&DF. Wszystkie posiłki są tu odpowiednio zbilansowane i pyszne. Życie bez glutenu dzięki nam będzie znacznie łatwiejsze!

Źródła:

1. „Gluten i choroby wynikające z jego nietolerancji” Ewa Bubis, Izabela Przetaczek-Rożnowska, http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2016/293.pdf
2. „Effect of Gliadin on Permeability of Intestinal Biopsy Explants from Celiac Disease Patients and Patients with Non-Celiac Gluten Sensitivity”, Justin Hollon, Elaine Leonard Puppa, Bruce Greenwald,Eric Goldberg, Anthony Guerrerio, Alessio Fasano, https://www.mdpi.com/2072-6643/7/3/1565/htm
3. „Kiedy unikać glutenu” Renata Kołton, Małgorzata Desmond, Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/pacjent/dieta/wywiady/158398,kiedy-unikac-glutenu,2
4. Portal Celiakia.pl, https://celiakia.pl/diagnoza-i-leczenie_nadwrazliwosc/
5. Monika Skuza, blog Tłuste Życie, http://www.tlustezycie.pl/2014/05/choroby-autoimmunologiczne-gluten.html