-
22.10.2025 -
4 min czytania
Najnowsze
5 min czytania
Jej założenia opierają się na przekonaniu, że zdrowie jelit wpływa na układ trawienny (co jest dla nas dość oczywiste), jednak równocześnie warunkuje prawidłową pracę mózgu, całego układu nerwowego i samopoczucie emocjonalne.
Czy dieta GAPS ma potencjał? Czytaj dalej i poznaj szczegóły.
Na czym polega dieta GAPS?
Dieta GAPS ma wspierać odbudowę mikroflory jelitowej, gojenie nabłonka jelit i zmniejszanie obciążeń wynikających z nietolerancji pokarmowych.
Jadłospis zakłada przejście przez kilka etapów. Dieta GAPS w swoich założeniach przypomina podejście eliminacyjne. Jej podstawą jest restrykcyjne ograniczenie wielu produktów i skupienie się na żywności, którą uznaje się za łatwiej przyswajalną, mniej obciążającą przewód pokarmowy i potencjalnie korzystną dla mikrobioty.
Brzmi sensownie. Czy faktycznie takie jest?
- Ważne miejsce w jadłospisie zajmują buliony długo gotowane na kościach, jajka, mięso, ryby, fermentowane warzywa i produkty mleczne bez laktozy.
Stopniowo włącza się kolejne grupy produktów, obserwując reakcję organizmu.
- Wykluczone są produkty zbożowe (w tym gluten) oraz wszystkie źródła skrobi (np. ryż, ziemniaki, kukurydza), produkty bogate w laktozę, cukry rafinowane oraz żywność wysokoprzetworzona.
Głównym celem jadłospisu diety GAPS jest stworzenie warunków, które – według koncepcji Campbell-McBride – mają sprzyjać regeneracji jelit, stabilizacji pracy układu nerwowego i zmniejszeniu obciążenia organizmu toksynami.
Sprawdź
diety NTFY
Jakie są etapy diety GAPS?
Dieta GAPS dzieli się na dwa główne segmenty – dietę wstępną (Introduction Diet) i dietę pełną (Full GAPS Diet).
Dieta GAPS – wstępny etap
Jest najbardziej wymagającą częścią diety. Składa się z sześciu faz, w których na początku drastycznie eliminuje się wiele produktów, by następnie stopniowo poszerzać jadłospis.
- Faza I – bazuje na bulionach gotowanych na mięsie i kościach, fermentowanych sokach warzywnych oraz niewielkich ilościach gotowanych warzyw.
- Faza II – wprowadza się żółtka jaj i duszone mięso.
- Faza III – dopuszcza się awokado i kiszonki.
- Faza IV – pojawia się pieczone mięso, tłuszcze zwierzęce i olej tłoczony na zimno.
- Faza V – jadłospis pozwala na uwzględnienie surowych warzyw.
- Faza VI – stopniowe rozszerzanie diety o owoce.
Praktycznie każda faza uniemożliwia zbilansowanie menu w taki sposób, by móc nazwać je pełnowartościowym. W tym przypadku efektem diety GAPS jest przede wszystkim narażenie na ryzyko niedoborów pokarmowych.
Druga faza diety GAPS – Full GAPS Diet
Jadłospis nadal opiera się na mięsie, rybach, jajkach, fermentowanych warzywach, orzechach, pestkach i niskoskrobiowych warzywach. Wciąż jednak pozostaje bardzo restrykcyjny i ciężko tutaj mówić o jego pełnowartościowym menu.
Kto może skorzystać z diety GAPS?
Zwolennicy zasad diety GAPS wskazują, że może ona być wsparciem dla osób z zespołem jelita drażliwego, przewlekłymi dolegliwościami trawiennymi, chorobami autoimmunologicznymi, a nawet zaburzeniami neurologicznymi (m.in. z ADHD, depresją czy zaburzeniami ze spektrum autyzmu).
Takie twierdzenia budzą wiele emocji. Dlaczego? W badaniach nie wskazuje się jednoznacznych dowodów na skuteczność diety GAPS w żadnym z wymienionych obszarów. Co więcej, można przytoczyć wiele publikacji, które potwierdzają skuteczność innych modeli żywienia znacznie lepiej wpisujących się w definicję diety dla zdrowia jelit.
Kiedy dieta GAPS nie jest wskazana?
Tak restrykcyjny model nie będzie odpowiedni dla każdego. Wykluczanie licznych grup produktów bez uzasadnienia nie ma nic wspólnego ze zdrowymi nawykami żywieniowymi i grozi niedoborami witamin z grupy B, witaminy D, wapnia czy błonnika.
Tak właściwie, jeśli nie mamy potwierdzonych efektów, to czy możemy polecać dietę komukolwiek? Prawda jest taka, że nie będzie to najlepsza odpowiedź na to, jak dbać o zdrowie.
Bibliografia
- Campbell-McBride, N. (2008). Gut and psychology syndrome. Journal of Orthomolecular Medicine, 23(2), 90.
- Delaunay-Vagliasindi, S., Seneff, S., Coro, S., & Campbell-McBride, N. (2021). GAPS Nutritional Protocol as a Treatment for PANDAS: A Case Study. Journal of Orthomolecular Medicine, 36(3).
- Lerner, A., O’Bryan, T., & Matthias, T. (2019). Navigating the gluten-free boom: the dark side of gluten free diet. Frontiers in Pediatrics, 7, 414.
- Randeni, N., Bordiga, M., & Xu, B. (2024). A comprehensive review of the triangular relationship among diet–gut microbiota–inflammation. International Journal of Molecular Sciences, 25(17), 9366.
