-
16.06.2025 -
6 min czytania
Najnowsze
6 min czytania
Keto dieta może nie być dla Ciebie odpowiednia. Z różnych względów. Jednak zanim przekreślisz ją z obawy przed potencjalnie niekorzystnym wpływem na zdrowie, przeczytaj, w jakich przypadkach Twoje wątpliwości mogą być uzasadnione.
Poznaj aktualne dane, praktyczne aspekty i zasady świadomego wdrażania diety ketogenicznej.
Dieta ketogeniczna a rola wątroby
Wątroba produkuje ciała ketonowe. To właśnie ten narząd przeprowadza ketogenezę – przekształca wolne kwasy tłuszczowe w alternatywne źródło energii dla mózgu, serca oraz mięśni w sytuacji znacznego ograniczenia podaży węglowodanów.
W fizjologicznych warunkach (zakładając, że takie panują podczas praktykowania klasycznego jadłospisu), przy dostępie standardowych ilości glukozy, wątroba przekształca ją w glikogen – związek, który pełni funkcje magazynu energii na czarną godzinę.
Dieta ketogeniczna całkowicie odwraca te procesy. Deficyt glukozy „przeprogramowuje” wątrobę na produkcję acetoacetatu, beta-hydroksymaślanu i acetonu – czyli właśnie ciał ketonowych.
Ten artykuł poświęcony jest jednak wątrobie. No i właśnie – co to dla niej oznacza? Ciągły stan ketozy wiąże się z większym obciążeniem szlaków metabolicznych wątroby, które muszą sprawnie przetwarzać duże ilości tłuszczów i eliminować nadmiar ciał ketonowych.
Wątroba odpowiada za utrzymanie równowagi metabolicznej – przejmuje na siebie skutki niedoboru glukozy, podwyższonej podaży tłuszczu oraz przyspieszonego rozpadu kwasów tłuszczowych. U zdrowej osoby ten proces przebiega bez przeszkód, jednak nie każda wątroba jest w stanie przystosować się do zmiennych warunków, bez żadnych dodatkowych konsekwencji.
Sprawdź
diety NTFY
Potencjalne korzyści i zagrożenia dla wątroby – co pokazują badania?
Dieta ketogeniczna może przynieść korzyści osobom z nadmiarem tkanki tłuszczowej trzewnej oraz pacjentom z insulinoopornością – ograniczenie węglowodanów prowadzi do zmniejszenia stłuszczenia wątroby, poprawy wrażliwości na insulinę i redukcji masy ciała.
- W randomizowanych badaniach klinicznych wykazano, że w grupie osób z niealkoholową stłuszczeniową chorobą wątroby (NAFLD) wdrożenie diety ketogenicznej doprowadziło do spadku stężenia enzymów wątrobowych, zmniejszenia zawartości tłuszczu w wątrobie oraz poprawy ogólnej kondycji metabolicznej.
Są jednak pewne kwestie, na które należy zwrócić uwagę.
- Nie brakuje także doniesień o przypadkach, w których dieta ketogeniczna przyczyniła się do rozwoju hipercholesterolemii, podwyższenia aktywności enzymów wątrobowych (ALT, AST) oraz ujawnienia istniejących problemów hepatologicznych.
- Dieta keto a cholesterol? U części osób obserwuje się również wzrost poziomu cholesterolu LDL i trójglicerydów.
- Zdarzają się także pojedyncze przypadki rozwoju niealkoholowego stłuszczenia wątroby (NAFLD) lub zaostrzenia już istniejących schorzeń.
Opisane przypadki stanowią zagrożenie szczególnie przy stosowaniu nieprawidłowo zbilansowanej diety wysokotłuszczowej, która jest oparta na tłuszczach nasyconych i nie zapewnia odpowiedniej podaży błonnika, witamin oraz składników mineralnych. Jeśli zależy Ci na różnorodnym i zdrowym keto menu, warto postawić na catering dietetyczny, w którym specjaliści zajmą się tym za Ciebie.
- U osób z prawidłowo funkcjonującą wątrobą, u których nie występują inne zaburzenia metaboliczne, ryzyko powikłań bywa znacznie mniejsze.
Dla kogo dieta keto stanowi wyzwanie – kto powinien zachować ostrożność?
Nie każda osoba odniesie korzyści z diety ketogenicznej bez ryzyka działań niepożądanych. Wyjątkową ostrożność zaleca się pacjentom z już rozpoznanymi chorobami wątroby – zwłaszcza pacjentom z marskością, aktywnym zapaleniem wątroby, ciężką hipertriglicerydemią, a także z wrodzonymi zaburzeniami metabolizmu tłuszczów, glikogenu lub aminokwasów.
Osoby przyjmujące leki hepatotoksyczne (np. niektóre przeciwpadaczkowe, przeciwgrzybicze czy cytostatyki) powinny rozważyć wdrożenie diety ketogenicznej wyłącznie pod nadzorem lekarza i dietetyka klinicznego.
Szczególną uwagę należy zachować w przypadku dzieci, kobiet w ciąży oraz osób starszych – grup tych nie uwzględniano w większości badań klinicznych nad długoterminowym bezpieczeństwem diety ketogenicznej.
Jak rozpoznać niepokojące objawy wątroby podczas diety keto?
Zbyt gwałtowne przejście na dietę ketogeniczną lub nieprawidłowo zbilansowany jadłospis mogą ujawnić utajone problemy ze zdrowiem wątroby.
Do najczęstszych objawów, które mogą sugerować przeciążenie lub dysfunkcje narządu, należą:
- przewlekłe zmęczenie,
- senność,
- spadek apetytu,
- bóle brzucha (zwłaszcza po prawej stronie pod żebrami),
- nudności,
- zażółcenie skóry i białkówek oczu,
- ciemny mocz,
- świąd skóry.
U osób bez wcześniejszych dolegliwości hepatologicznych warto okresowo wykonywać badania biochemiczne – ALT, AST, GGTP, poziom bilirubiny oraz lipidogram. W przypadku jakichkolwiek odstępstw od norm, złego samopoczucia lub innych niepokojących objawów należy przerwać praktykowanie diety i skonsultować się z lekarzem.
Dieta ketogeniczna – jak dbać o zdrowie wątroby?
Bezpieczeństwo diety keto zależy w dużej mierze od jej jakości. Jakie kwestie są w tym przypadku najważniejsze?
- Najlepiej bazować na tłuszczach nienasyconych (olejach roślinnych, awokado, oliwkach, orzechach, tłustych rybach morskich). Tłuszcze zwierzęce (nasycone) i utwardzone margaryny, olej kokosowy i olej palmowy należy ograniczać.
- Dieta ketogeniczna nie zakłada spożycia większej ilości białka. Jego ilość powinna pokrywać zapotrzebowanie, ale nie przekraczać standardowo rekomendowanych wartości (15-20% kalorii).
- Mimo ograniczenia węglowodanów do 30-50 g/dzień należy dbać o odpowiednią podaż błonnika pokarmowego. Keto jadłospis musi dostarczać go ponad 25 g/dzień.
Najczęstsze mity związane z dietą keto i zdrowiem wątroby
Mit pierwszy – każda dieta ketogeniczna prowadzi do uszkodzenia wątroby.
- Nie ma na to jednoznacznych dowodów, jeśli przestrzega się zasad racjonalnego komponowania jadłospisu. Ryzyko powikłań wzrasta wyłącznie w przypadku osób z chorobami przewlekłymi lub nieprzemyślanym prowadzeniem diety.
Mit drugi – dieta ketogeniczna zawsze leczy stłuszczenie wątroby.
- Poprawa parametrów metabolicznych zależy od rodzaju spożywanych tłuszczów, kaloryczności oraz poziomu aktywności fizycznej. Monotonna, wysokotłuszczowa dieta oparta na przetworzonych produktach działa odwrotnie – może nasilać stłuszczenie i prowadzić do progresji choroby.
Mit trzeci – osoby z NAFLD mogą bez przeszkód wdrożyć dietę keto.
- W rzeczywistości każda istotna zmiana stylu życia wymaga kwalifikacji lekarskiej i regularnej kontroli wyników badań (zwłaszcza prób wątrobowych i lipidogramu). Pacjenci z NAFLD powinni pozostawać pod stałą opieką specjalistów.
Mit czwarty – dieta ketogeniczna sprawdzi się w każdemu.
- Nie zawsze. Są osoby, którym ten model codziennej diety zwyczajnie nie będzie odpowiadał. Keto dieta jest restrykcyjna i mocno odbiega od najczęściej stosowanych zasad odżywiania. Nie oznacza to jednak, że jeśli się nad nią zastanawiasz, to nie warto spróbować. Upewnij się, że nie masz do tego żadnych zdrowotnych przeciwwskazań, zamów dietę pudełkową keto i zobacz, jak pyszne mogą być niskowęglowodanowe posiłki.
Bibliografia
- Watanabe, M., Tozzi, R., Risi, R., Tuccinardi, D., Mariani, S., Basciani, S., … & Gnessi, L. (2020). Beneficial effects of the ketogenic diet on nonalcoholic fatty liver disease: A comprehensive review of the literature. Obesity Reviews, 21(8), e13024.
- Emanuele, F., Biondo, M., Tomasello, L., Arnaldi, G., & Guarnotta, V. (2025). Ketogenic diet in Steatotic liver disease: a metabolic approach to hepatic health. Nutrients, 17(7), 1269.
- Anekwe, C. V., Chandrasekaran, P., & Stanford, F. C. (2020). Ketogenic diet-induced elevated cholesterol, elevated liver enzymes and potential non-alcoholic fatty liver disease. Cureus, 12(1).
- Stevens, C. E., Turner, Z., & Kossoff, E. H. (2016). Hepatic dysfunction as a complication of combined valproate and ketogenic diet. Pediatric Neurology, 54, 82-84.
- Rezazadeh, K., Barzegar, M., Nezamdoost, E., Shoaran, M., Abbasi, M. M., Ghasemi, B., … & Raeisi, S. (2025). Hepatic toll of keto: unveiling the inflammatory and structural consequences of ketogenic diet in rats. BMC nutrition, 11(1), 72.
