Nietolerancja glutenu. Objawy, przyczyny i rozpoznanie

Jakie są różnice między nietolerancją glutenu a celiakią, jakie mogą być przyczyny tych dolegliwości oraz jak wygląda proces diagnostyczny?

Czym jest gluten i dlaczego niektórzy nie mogą go jeść?

Gluten to białko, które naturalnie występuje w ziarnach pszenicy, jęczmienia i żyta. Składa się z dwóch innych białek: gliadyny i gluteniny. Możesz je skojarzyć z właściwościami, które na szeroką skalę wykorzystujemy  w kuchni. To właśnie gluten odpowiada za nadawanie ciastu elastyczności i struktury. Chociaż białko to jest bezpieczne dla większości ludzi, u niektórych wywołuje negatywne reakcje zdrowotne.

Osoby z nietolerancją glutenu po spożyciu tego składnika doświadczają licznych dolegliwości, zarówno tych ze strony układu pokarmowego, jak i tych, które mają charakter bardziej ogólnoustrojowy.

Nietolerancja glutenu – objawy u dorosłych:

• bóle brzucha
• wzdęcia
• biegunki
• mdłości
• zmęczenie
• bóle głowy
• migreny

Niestety objawy nietolerancji glutenu są dość nieswoiste i mogą być mylone z innymi schorzeniami. 

Osoby z nietolerancją glutenu, alergią na białka pszenicy i celiakią powinny przestrzegać diety bezglutenowej.Nie da się ukryć, że dieta z ograniczeniem glutenu jest trudna do zbilansowania. Wykluczenia z jadłospisu utrudniają dostarczanie niezbędnych ilości ważnych witamin i składników mineralnych. Jeśli należysz do osób, które muszą ograniczyć spożycie glutenu, sprawdź dietę pudełkową Light LG&DF. To doskonały sposób na trzymanie się zaleceń, a przy tym doświadczanie radości  ze zdrowej, smacznej i dobrze skomponowanej diety.

Sprawdź
diety NTFY

Więcej białka, mniej cukru

Sport

W menu znajdziesz wysokobiałkowe dania mięsne. Cukier biały zastąpiliśmy zamiennikami, takimi jak erytrytol i ksylitol, aby zapewnić Ci zdrowe i sycące posiłki.

Sprawdź Szczegóły

Zbilansowana dieta, niski IG

Niski IG

Nasze posiłki są komponowane tak, by miały niski bądź średni ładunek glikemiczny, wspierając kontrolę masy ciała. Pełnowartościowe białko, błonnik i naturalne składniki sprawiają, że czujesz się syty na dłużej.

Sprawdź Szczegóły

Bez mleka i jego przetworów

Bez nabiału

To idealny wybór dla osób z nietolerancją laktozy, alergią na mleko lub tych, którzy chcą ograniczyć nabiał bez utraty różnorodności i smaku. Dieta jest bogata w warzywa i owoce, zapewniając witaminy i błonnik.

Sprawdź Szczegóły

Wege, bez mięsa

Wege

Chcesz jeść zdrowo, ale bez mięsa? Dieta wegetariańska od Nice To Fit You zapewni Ci pełnowartościowe posiłki bazujące na źródłach białka, takich jak strączki, tofu, tempeh, a także jaja i nabiał, złożonych węglowodanach i zdrowych tłuszczach.

Sprawdź Szczegóły

Zdrowie mamy i dziecka

Dla Mam

Zdrowa dieta to podstawa w ciąży i podczas karmienia piersią. Dieta Dla Mam od Nice To Fit You powstała z myślą o przyszłych i młodych mamach.

Sprawdź Szczegóły

Mniej glutenu

Less Gluten

Jeśli chcesz ograniczyć gluten, ale nie rezygnować z różnorodności, Less Gluten od Nice To Fit You to idealne rozwiązanie!

Sprawdź Szczegóły

Wysoka zawartość tłuszczów

Keto

Dieta bazuje na zdrowych tłuszczach, ograniczając węglowodany do minimum i dostarczając solidną porcję tłuszczów i białka. W menu znajdziesz także niskowęglowodanowe desery na bazie erytrytolu, które osłodzą Twój dzień bez wyrzutów sumienia.

Sprawdź Szczegóły

Różnorodnie

Flexitarian

To elastyczna dieta, która łączy różnorodność kuchni roślinnej i tradycyjnej, dostarczając organizmowi niezbędnych składników.

Sprawdź Szczegóły

Nadwrażliwość na gluten a celiakia

Nadwrażliwość na gluten i celiakia to dwa różne schorzenia, które często są mylone. Używanie zamiennie obu nazw (włącznie z określeniem „uczulenie na gluten”) to błąd. 

Celiakia to autoimmunologiczne schorzenie, w którym spożycie glutenu prowadzi do uszkodzenia błony śluzowej jelita cienkiego. Powoduje to zaburzenia wchłaniania składników odżywczych, a to z kolei może prowadzić do licznych niedoborów, a w konsekwencji do poważnych problemów zdrowotnych – anemii czy osteoporozy. 

Nadwrażliwość na gluten niezwiązana z celiakią nie powoduje uszkodzeń jelit, jednak może wywoływać podobne objawy. Osoby doświadczają dyskomfortu po spożyciu tego składnika, ale nie mają uszkodzeń kosmków jelitowych charakterystycznych dla celiakii. W tym przypadku w reakcji na gluten układ immunologiczny nie bierze udziału – mechanizmy aktywowane są tylko w przypadku celiakii i alergii. Objawy nadwrażliwości dotyczą głównie układu pokarmowego. 

Niestety diagnoza nadwrażliwości na gluten jest trudniejsza, ponieważ nie ma wiarygodnych i specyficznych testów laboratoryjnych, które mogłyby ją potwierdzić. 

Przyczyny nadwrażliwości na gluten

Przyczyny nadwrażliwości na gluten nie są do końca poznane, ale badania sugerują, że mogą mieć związek z genetyką, stanem mikroflory jelitowej oraz stylem życia. Osoby, które mają bliskich krewnych z celiakią lub innymi autoimmunologicznymi schorzeniami, są bardziej narażone na rozwinięcie nietolerancji glutenu. Różnicując ten stan z celiakią – ryzyko wystąpienie tej choroby w tym przypadku również jest wyższe. 

Dysbioza, czyli zaburzenia równowagi mikrobiologicznej w jelitach, może prowadzić do nadwrażliwości. Nieprawidłowa dieta, stres, antybiotyki i inne czynniki mogą wpływać na zdrowie jelit i zwiększać ryzyko nadwrażliwości na gluten. W niektórych przypadkach zadbanie o mikroflorę może pomóc  w walce z objawami, jakie powoduje spożycie glutenu. Niestety wciąż jest wiele niewyjaśnionych kwestii w tym temacie. 

Jak wygląda diagnostyka nietolerancji glutenu?

Diagnostyka nietolerancji glutenu jest procesem wieloetapowym i wymaga współpracy z lekarzem. 

Pierwszym etapem zawsze jest dokładny wywiad medyczny, w którym lekarz zbiera informacje o objawach pacjenta, historii chorób oraz nawykach żywieniowych. Na tej podstawie specjalista  może zdecydować o przeprowadzeniu dalszych badań.

W przypadku podejrzenia celiakii wykonuje się testy serologiczne, które mierzą poziom przeciwciał przeciwko glutenowi. Jeśli wyniki są pozytywne, kolejnym krokiem jest biopsja jelita cienkiego, która potwierdza diagnozę poprzez wykazanie uszkodzeń błony śluzowej jelita.

Diagnostyka nadwrażliwości na gluten jest trudniejsza, ponieważ (tak jak wspominaliśmy) nie ma specyficznych testów laboratoryjnych. Proces diagnozy opiera się przede wszystkim na wykluczeniu innych schorzeń – celiakii i alergii na gluten. Często jednak również wiąże się to z wykonaniem badań laboratoryjnych – jednak nietypowo w kierunku nadwrażliwości.  

W tym celu lekarz może zalecić wizytę u dietetyka i stosowanie diety eliminacyjną. Ten proces polega na całkowitym wykluczeniu glutenu z diety (2-4 tygodni). Jeśli objawy ustępują po wyeliminowaniu glutenu, a następnie powracają po jego ponownym wprowadzeniu, to wtedy możemy mieć do czynienia z nadwrażliwością na gluten.

Podczas procesu diagnostycznego ważne jest, aby pacjent nie eliminował glutenu z diety przed przeprowadzeniem wszystkich niezbędnych badań. Może to wpłynąć na wyniki testów. Po potwierdzeniu diagnozy nietolerancji glutenu lekarz i dietetyk mogą wspólnie opracować plan żywieniowy, który pomoże pacjentowi uniknąć objawów i poprawić jego jakość życia.

Bibliografia

1. Odenwald, M. A., & Turner, J. R. (2017). The intestinal epithelial barrier: a therapeutic target?. Nature reviews Gastroenterology & hepatology, 14(1), 9-21.
2. Olivares, M., Flor-Duro, A., & Sanz, Y. (2021). Manipulation of the gut microbiome in gluten-intolerance. Current Opinion in Clinical Nutrition & Metabolic Care, 24(6), 536-542.
3. Balakireva, A. V., & Zamyatnin Jr, A. A. (2016). Properties of gluten intolerance: gluten structure, evolution, pathogenicity and detoxification capabilities. Nutrients, 8(10), 644.
4. Ścibor, K., Ostrowska-Nawarycz, L., Kopański, Z., Brukwicka, I., Uracz, W., Maslyak, Z., & Sklyarov, I. (2015). Nietolerancja glutenu problemem zdrowotnym XXI wieku.
5. Piechota, M. (2021). Nowa moda czy konieczność?-kilka słów o diecie bezglutenowej. Tutoring Gedanensis, 6(2).